Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 76: Văn xuôi chống Mỹ - Lê Đoàn Tuyết Hạnh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Tiết 76: Văn xuôi chống Mỹ - Lê Đoàn Tuyết Hạnh

1. I.TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả: - Nguyễn Trung Thành (Nguyên Ngọc) - tên thật Nguyễn Văn Báu, sinh ngày 5/9/1932. - Quê: Thăng Bình - Tỉnh Quảng Nam . - Là nhà văn gắn bó mật thiết với chiến trường Tây Nguyên, viết nhiều về cuộc kháng chiến chống Mỹ.
2. b. Tóm tắt tác phẩm Truyện kể về cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân làng Xô Man và cuộc đời Tnú – nhân vật chính của truyện. Tnú là một chú bé mồ côi cha mẹ, được dân làng đùm bọc. Tnú cùng với Mai là hai trong số những người thiếu niên được cán bộ Quyết dìu dắt làm liên lạc, sau đó Tnú bị kẻ thù bắt và tra tấn. Ba năm sau, anh vượt ngục trở về cùng dân làng chuẩn bị vũ khí chiến đấu. Được tin này, giặc hùng hổ kéo về làng ráo riết lùng sục cán bộ. Tnú cùng nhiều thanh niên trong làng trốn vào rừng. Không bắt được anh, chúng đánh đập hành hạ vợ con anh. Từ nơi ẩn nấp, Tnú đã nhảy vào giữ bọn lính. Vì chỉ có hai bàn tay trắng nên anh không thể cứu nổi vợ con. Vợ con anh bị giặc giết hại. Giặc đốt mười ngón tay anh bằng nhựa xà nu. Trước cảnh tượng ấy, dân làng Xô Man nhất tề vùng lên giết chết cả tiểu đội giặc. Cụ Mết kêu gọi mọi người cầm vũ khí đứng lên đáng giặc. Rồi Tnú gia nhập bộ đội giải phóng. Anh luôn khắc sâu mối thù quân giặc và chiến đấu rất dũng cảm để bảo vệ quê hương.
3. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1. Hình tượng cây xà nu * Cây xà nu gắn bó với cuộc sống con người TN: - Là loại cây đặc thù tiêu biểu cho miền đất Tây Nguyên, tạo bối cảnh sử thi hùng vĩ và hoang dã cho thiên truyện. - Cây Xà nu có mặt trong đời sống sinh hoạt của đồng bào Tây Nguyên, gắn với mọi sự kiện của dân làng Xô Man: làm đuốc, làm bảng, làm củi, làm nhà, làm gậy, đốt bàn tay Tnú, che chở cho dân làng Xô Man - Cây xà nu gần gũi với đời sống của người dân Xô Man, là chứng nhân của những sự kiện quan trọng xảy ra với họ trong cuộc kháng chiến. -> Cây xà nu đã trở thành một phần máu thịt trong đời sống vật chất và tinh thần của người dân Xô Man.
4. => Là hiện thân cho vẻ đẹp, những mất mát, đau thương, sự khao khát tự do và sức sống bất diệt của dân làng Xô Man - đồng bào Tây Nguyên nói riêng, và đất nước và con người Việt Nam trong kháng chống Mỹ nói chung.
5. - Có tình yêu đằm thắm, sâu đậm với vợ con. Đau xé ruột khi thấy vợ con bị tra tấn: " Nhẩy xổ vào giữa bọn lính" để cứu vợ con nhưng vì chỉ có hai bàn tay trắng Tnú đã không cứu được vợi con. - Có tính kỉ luật cao, tuyệt đối trung thành với cách mạng (bị giặc bắt tra tấn quyết không khai báo cán bộ CM, đi bộ đội, về thăm làng đúng quy định, được dân làng tiếp đón nồng nhiệt). - Tnú có một trái tim yêu thương và sục sôi căm hờn: sống rất tình nghĩa với buôn làng và luôn mang trong tim ba mối thù, thù của bản thân, thù của gia đình và thù của buôn làng.
6. * Mối tương quan hình tượng rừng xà nu với nhân vật Tnú: Hình tượng rừng xà nu và nhân vật Tnú có mối quan hệ khăng khít, bổ sung cho nhau. Rừng xà nu chỉ giữ được màu xanh bất diệt khi có những con người biết hi sinh như Tnú và sự hi sinh của những con người như Tnú góp phần làm cho những cánh rừng xà nu mãi mãi xanh tươi.
7. b. Hệ thống các nhân vật: * Tập thể dân làng Xô Man: Các nhân vật không tên: Người già, thanh niên, trẻ nhỏ -> Tình nghĩa, yêu nước - Cụ Mết: Biểu tượng về truyền thống đánh giặc, chỗ dựa tinh thần, là cầu nối các thế hệ CM của dân làng Xô Man. Tr. 2
8. III. TỔNG KẾT 1. Nội dung: Qua tác phẩm, nhà văn ngợi ca tinh thần bất khuất, sức mạnh quật khởi của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói riêng, đất nước, con người Việt Nam nói chung trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và khẳng định chân lí của thời đại: để giữ gìn sự sống của đất nước và nhân dân, không có cách nào khác là phải cùng nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù. Tr. 4
9. IV. LUYỆN TẬP 1. Đọc hiểu: Đọc đoạn văn Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc. Tnú nhắm mắt lại, rồi mở mắt ra, nhìn trừng trừng. Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không cảm thấy lửa cháy ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi anh rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói: “Người Cộng sản không thèm kêu van ” Tnú không thèm, không thèm kêu van. Nhưng trời ơi! Cháy! Không, Tnú sẽ không kêu! Không! ( Trích “Rừng xà nu” Nguyễn Trung Thành) và trả lời các câu hỏi: Câu 1. Xác định các phương thức biểu đạt của đoạn văn trên? Câu 2. Nội dung chủ yếu của đoạn văn bản là gì? Câu 3. Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn: Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc. Nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó? Câu 4. Viết một đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ bản thân về trách nhiệm bảo vệ tổ quốc của tuổi trẻ trong cuộc sống hôm nay. 2. Làm văn: Lập dàn ý cho đề bài phân tích hình ảnh đôi bàn tay Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành? Tr. 6