Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Chủ đề: Văn xuôi chống Mỹ - Tiết 78: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi - Lê Đoàn Tuyết Hạnh - Trường THCS & THPT Mỹ Hòa Hưng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Chủ đề: Văn xuôi chống Mỹ - Tiết 78: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi - Lê Đoàn Tuyết Hạnh - Trường THCS & THPT Mỹ Hòa Hưng

1. CHỦ ĐỀ: VĂN XUÔI CHỐNG MỸ (NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI)
2. - Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tác giả và truyện ngắn“Tinh thần thể dục” của Nguyễn Công Hoan. - Thân bài: + Đặc sắc của kết cấu truyện: b. Lập dàn ý + Mâu thuẫn và tính chất trào phúng truyện: + Đặc điểm ngôn ngữ truyện: + Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện: - Kết bài: Đánh giá chung.
3. + Mâu thuẫn và tính chất trào phúng của truyện: • Việc xem bóng đá vốn mang tính chất giải trí bỗng thành một tai hoạ giáng xuống b. Lập dàn ý người dân. • Sự tận tuỵ, siêng năng thực thi lệnh trên của lí trưởng đã gặp phải mọi cách đối phó của người dân khốn khổ + Đặc điểm ngôn ngữ truyện:
4. - Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tác giả và truyện ngắn “ Tinh thần thể dục” của Nguyễn Công Hoan. - Thân bài: + Đặc sắc của kết cấu truyện: + Mâu thuẫn và tính chất trào phúng truyện: + Đặc điểm ngôn ngữ truyện: + Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện: Tác phẩm châm biếm trò lừa bịp của chính quyền thuộc địa. Tách người dân khỏi ảnh hưởng của các phong trào yêu nước lúc đó, để chứng minh cho công lao “ khai hóa”, nâng cao dân trí của thực dân. Truyện phản ánh sự vi phạm tinh thần thể dục, thể thao, nhằm thực hiện mưu đồ của chính quyền thực dân.
5. 2. Đề 2: Hãy tìm hiểu sự khác nhau về từ ngữ, về giọng văn giữa hai văn bản Chữ người tử tù ( Nguyễn Tuân) và Hạnh phúc của một tang gia ( Trích Số đỏ - Vũ Trọng Phụng). Giải thích vì sao có sự khác nhau đó. - Thao tác chính: So sánh, giải thích a. Tìm hiểu đề: - Nội dung: Sự khác nhau về từ ngữ và giọng văn - Tư liệu: Tác phẩm “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân và “Hạnh phúc của một tang gia” ( trích “Số đỏ” của Vũ Trọng phụng)
6. - Mở bài ( Sgk Tr 35) b. Lập dàn ý - Thân bài: + Sự khác nhau về từ ngữ: + Sự khác nhau về giọng văn: “ Chữ người tử tù” “Hạnh phúc của một (Nguyễn Tuân) tang gia” (Vũ Trọng Phụng) - Cách nói cổ để dựng nên -Nghệ thuật trào phúng bậc những cảnh tượng, những thầy. nhân vật thời phong kiến - Trong dùng từ, viết câu, tác suy tàn giả dùng cách chơi chữ, từ ngữ đời thường, sinh động, hài hước.
7. Văn Nguyễn Tuân đặc sắc ở sự chăm sóc câu chữ, chọn từ đích đáng, không rườm rà, không có Lý giải sự khác nhau chữ độn. Ông là chuyên viên tiếng Việt; khuynh hướng lãng mạn thời trước CM; phản ánh - Cơ sở của sự khác nhau về cái “ tôi” hoài cổ; tài uyên từ ngữ, về giọng văn giữa hai bác văn bản Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân) và Hạnh Vũ Trọng Phụng sử dụng ngôn phúc của một tang gia ( Trích ngữ đời thường, sinh động và giàu tính hài hước. Số đỏ - Vũ Trọng Phụng). tái hiện một sự thật của cái " xã hội chó đểu“;bút pháp hiện thực xen lẫn trào phúng hướng tới thực tiễn đen tối của xã hội .
8. II. Đối tượng và nội dung của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi 1. Đối tượng: Đa dạng - Giá trị nội dung và nghệ thuật của một t/p - Một phương diện, một khía cạnh nội dung hay nghệ thuật của t/p 2. Nội dung: - Giới thiệu t/p hoặc đoạn trích văn xuôi cần NL - Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật hoặc một số khía cạnh đặc sắc nhất của tác phẩm, đoạn trích. - Nêu đánh giá chung về tác phẩm, đoạn trích
9. 2. Cách làm bài về một đoạn trích văn xuôi: b. Lập dàn ý: a. Tìm hiểu đề: + Mở bài: - Đọc kỹ và nhận thức được khía - Giới thiệu khái quát về tác giả; cạnh mà đề bài yêu cầu. đoạn văn cần nghị luận - Về nội dung của đề: Nêu yêu + Thân bài: cầu cụ thể, bài làm cần tập trung - Tiến hành thuyết minh, phân tích, đáp ứng các yêu cầu đó. bình luận về các phương diện cụ thể -Có đề để HS tự chọn nội dung của đoạn văn theo yêu cầu của đề viết. Cần phải khảo sát và nhận xét bài. toàn truyện - Tìm hiểu về phương - Nêu dẫn chứng pháp nghị luận và phạm vi dẫn + Kết luận: Đánh giá về đoạn văn chứng của đề. đó, đóng góp của đoạn văn vào thành công chung của tác phẩm.
10. IV. LUYỆN TẬP: THẢO LUẬN NHÓM Nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc ?
11. Bước 1: Tìm hiểu đề - Đề bài yêu cầu nghị luận về một khía cạnh của tác phẩm: nghệ thuật châm biếm đả kích trong truyện ngăn “Vi hành” (Nguyễn Ái Quốc)
12. TRÌNH BÀY DÀN Ý CHI TIẾT a. Mở bài: - Giới thiệu khái quát về tác giả và truyện ngắn “Vi hành”. - Để đạt hiệu quả nghệ thuật cao, tác giả dùng biện pháp nghệ thuật châm biếm, đả kích sâu cay, tài tình thông qua các tình huống nhầm lẫn chồng chéo. b. Thân bài: - Tình huống nhầm lẫn đầu tiên: nhầm tác giả là vua đi vi hành → tình huống hợp logic. Người Pháp khó phân biệt “ vua” và “ dân” ở xứ thuộc địa. Từ tình huống này mang lại giá trị mỉa mai sâu sắc. Với Khải Định là: + Chân dung khôi hài:Hình dáng, trang phục, cử chỉ, hành động, đạo đức → Khải Định là một ông vua đồi bại, lố lăng không ra dáng con người.
13. Ngôn ngữ truyện: + Lời kể tác giả xưng “ tôi” + Giọng văn châm biếm khinh bỉ góp phần đắc lực trong việc vạch trần dã tâm của kẻ thù. + Giọng hài hước, mỉa mai kết hợp với nghệ thuật tạo đối lập, chơi chữ chế nhạo, hạ nhục Khải Định; sử dụng nhiều tình huống nhầm lẫn gây cười. + Người kể tạo giọng điệu phù hợp với mục đích châm biếm, đả kích, phù hợp với thị hiếu của độc giả Pháp thời đó và sau này. + Lối kể chuyện hiện đại.
14. CỦNG CỐ BÀI HỌC Cần đặc biệt chú ý điều gì khi lựa chọn đề tài nghị luận về tác phẩm, đoạn trích văn xuôi ? A. Lựa chọn vấn đề đã được bàn luận nhiều. B. Lựa chọn vấn đề chưa được bàn luận nhiều. C. Lựa chọn vấn đề thực sự có giá trị, có ý nghĩa, có vai trò quan trọng trong tác phẩm. D. Lựa chọn vấn đề mình cảm thấy hứng thú.