SKKN Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội khỏe Phù Đổng - Hồ Thanh Thu

Nội dung text: SKKN Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội khỏe Phù Đổng - Hồ Thanh Thu

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO AN PHÚ TRƢỜNG TIỂU HỌC A AN PHÚ BÁO CÁO Kết quả thực hiện sáng kiến: “Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội Khỏe Phù Đổng” Lĩnh vực sáng kiến: Thể dục Thể thao (Môn Cờ vua) Tên tác giả: Hồ Thanh Thu Chức vụ hiện nay: Giáo viên Điện thoại: 0826699114
2. 3 PHÒNG GDĐT AN PHÚ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƢỜNG TIỂU HỌC A AN PHÚ Độc lập - Tự do - Hạnh phúc An Phú, ngày 14 tháng 12 năm 2020 BÁO CÁO Kết quả thực hiện sáng kiến giải pháp tác nghiệp I. SƠ LƢỢC LÝ LỊCH TÁC GIẢ - Họ và tên: Hồ Thanh Thu Nam, nữ: Nam. - Ngày tháng năm sinh: 08/4/1984. - Nơi thương trú: Vĩnh lợi, Vĩnh Lộc, An Phú, An Giang. - Đơn vị công tác: Trường Tiểu học A An Phú. - Chức vụ hiện nay: Giáo viên - Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao (Chuyên ngành Giáo dục thể chất). - Lĩnh vực công tác: Dạy môn Thể dục. II. SƠ LƢỢC ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH ĐƠN VỊ 1. Bối cảnh nhà trƣờng Trường Tiểu học A An Phú là ngôi trường tiêu biểu của huyện, có bề dày thành tích rất lớn, với cán bộ, giáo viên, nhân viên là 52 người, diện tích khuôn viên trường: 5.540 m2, 24 phòng dạy học và 7 phòng chức năng. Đặt biệt trong năm học qua trường đạt 4 chiến sĩ thi đua, 4 sáng kiến cấp huyện, 2 giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp huyện. 2. Thuận l i - Địa phương là một thị trấn, trình độ dân trí tương đối cao, mọi phương tiện truyền thông đầy đủ, nhiều loại hình vui chơi giải trí hấp dẫn, là bộ mặt điển hình của huyện. - Đa số học sinh đều nằm trong địa bàn. - Được sự quan tâm, giúp đỡ của chính quyền địa phương, Ban giám hiệu
3. 5 2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến Giáo dục thể chất trong nhà trường là một môn học chính khóa nhưng mang đặc thù riêng nên được tiến hành dạy và học ở ngoài trời, được giảng dạy cùng buổi với các môn học văn hóa khác. Có nhiều gia đình xem môn Thể dục nói chung và môn Cờ vua nói riêng là môn phụ dẫn đến kết quả học tập, rèn luyện ở trên lớp, cũng như kết quả thi đấu trong các lần tham dự Hội khỏe Phù Đổng các cấp của các em không đạt hiệu quả cao. Là một giáo viên chuyên ngành giáo dục thể chất, tôi không ngừng vận dụng nhiều phương pháp và biện pháp để giúp cho các em tập luyện tốt hơn và đạt hiệu quả cao hơn trong tập luyện, trong các lần tham dự Hội khỏe Phù Đổng các cấp. Muốn làm được điều đó thì người giáo viên trực tiếp giảng dạy phải có nhiều sáng tạo trong quá trình giảng dạy, cũng như trong huấn luyện môn Thể dục nói chung và môn Cờ vua nói riêng, giúp các em nhận thức đúng hơn về tầm quan trọng của môn học, thực hiện một cách nghiêm túc trong học tập và có tính chủ động, sáng tạo, tự giác trong tập luyện. Từ đó, giúp các em coi trọng môn Thể dục như các môn học khác. Vì vậy tôi thực hiện sáng kiến: “Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội Khỏe Phù Đổng” để viết sáng kiến. 3. Nội dung sáng kiến 3.1. Tiến trình thực hiện Giáo dục thể chất và huấn luyện thể thao trong nhà trường là một trong những hoạt động trọng tâm. Nó có khối lượng công việc lớn, phức tạp, đa dạng, cần phải thực hiện trong cùng một thời gian tác động cùng một lúc lên học sinh và giáo viên. Do đó hoạt động dạy và học, cũng như hoạt động huấn luyện thể thao phải được tiến hành bằng sự tổ chức, phối hợp một cách có hiệu quả của nhiều người, nhiều tổ chức trong nhà trường. Đặc biệt, là giáo viên chuyên ngành giáo dục thể chất. Qua nghiên cứu và học hỏi ở nhiều nơi, xem đài, sách, báo . Một thời gian thực hiện, nhất là sau những năm “Học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; cuộc vận động“hai không” của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra. Với những vấn đề nêu trên, tôi quyết tâm thực hiện sáng kiến: “Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội Khỏe Phù Đổng”, để cùng chung tay giúp các em không
4. 7 3.1.3. Đối với học sinh - Ở nhà + Học sinh cần rèn luyện đúng theo quy tắc tập luyện nghỉ ngơi hợp lý, tập luyện vừa sức, liên tục, phương pháp tập theo nhóm với những học sinh nhà gần với nhau, hoặc cá nhân tự rèn luyện kỹ năng bài tập theo hướng dẫn của giáo viên. - Ở lớp + Học sinh tập trung chú ý nắm kiến thức kỹ năng bài học, bài tập. + Chấp hành nghiêm túc sự hướng dẫn tập luyện của giáo viên, huấn luyện viên. + Học sinh tập luyện ở tổ nhóm phải biết sửa sai theo hướng dẫn của giáo viên, huấn luyện viên. 3.2. Thời gian thực hiện Do hạn chế về thời gian, năng lực, tài liệu, cơ sở vật chất .Nên phạm vi của sáng kiến chỉ nghiên cứu về “Một số phương pháp huấn luyện môn Cờ vua nhằm đạt thành tích cao trong các kỳ Hội Khỏe Phù Đổng” bắt đầu từ tháng 6 năm 2019 đến hết thời gian tham dự Hội khỏe Phù Đổng cấp trường, cấp huyện lần thứ 14 năm học 2019-2020 và hướng tới tham dự Hội khỏe Phù Đổng lần thứ 29 cấp tỉnh năm học 2020-2021. 3.3. Biện pháp tổ chức - Thông qua các hoạt động Thể dục thể thao rèn luyện cho học sinh tác phong nhanh nhẹn, khỏe mạnh, tính kỉ luật và một số phẩm chất đạo đức cần thiết để chuẩn bị cho thế hệ trẻ có nếp sống lành mạnh, tốt đẹp. Góp phần giáo dục đào tạo thế hệ trẻ trở thành những con người có ích cho xã hội, chuẩn bị về thể lực, trí lực và nếp sống cho người lao động tương lai thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. - Để giúp cho học sinh đạt kết quả cao trong các lần tham dự Hội khỏe Phù Đổng các cấp theo tôi là một giáo viên dạy Thể dục, tôi phải tìm mọi biện pháp lôi cuống học sinh vào học và tập luyện môn Cờ vua một cách có tổ chức, có hệ thống và được đào tạo theo giáo trình kế hoạch đề ra. Muốn vậy giáo viên, huấn luyện viên cần phải nghiên cứu tài liệu, lên kế hoạch huấn luyện và khung
5. 9 dậm chân tại chỗ. 5 Md6 6. Tb6 bc 7. de Mb7. Sau 7 nước đi, bên Đen đã đi Mã tới 4 lần, lực lượng còn lại triển khai quá chậm. 8. Md4 Te7 9. Mf5 Tf8? Nước đi quá yếu! Sau 9 nước đi, Đen chỉ đưa được Mã đến ô b7. Trong khi bên Trắng đã có đủ lực lượng để tấn công. 10. Xe1 g6? 11.Md6! Td6 12. ed + Vf8 13. Th6 + Vg8 14. Hd 4 f6 15. Hc4 Càng có nhiều quân tham gia vào cuộc chiến, vị trí đứng của các quân tích cực, hài hòa, thì khả năng tổ chức tấn công vào đối phương càng có hiệu quả. Ngược lại, khi chưa phát triển đủ lực lượng đã vội tấn công sớm sẽ gặp thất bại. Trong những sai lầm thường gặp khi phát triển quân là đưa Hậu lên tham gia tấn công quá sớm. Hậu là quân rất mạnh, vì thế việc đưa Hậu tham gia tấn công thiếu suy nghĩ, rất dễ bị các quân yếu hơn của đối phương tấn công. Hậu sẽ mất thời gian (temp) chạy, tạo điều kiện cho đối phương triển khai lực lượng của mình. 3.3.2. Phương pháp tranh giành khu trung tâm Trong môn cờ vua ý nghĩa của trung tâm bàn cờ rất lớn, là cao điểm duy nhất trên toàn mặt trận, đối thủ nào chiếm lĩnh chắc chắn khu vực trung tâm sẽ giành ưu thế chiến lược, tạo tiền đề để giành thắng lợi của một ván đấu. Hầu hết các quân trong khu vực trung tâm hoặc gần trung tâm sẽ tích cực nhất và sát thương nhất, có nghĩa là từ đây các quân cờ có thể kiểm soát hay tấn công được nhiều ô cờ trên bàn cờ nhất, các quân sẽ cơ động nhất vì có thể di chuyển nhanh nhất đến bất cứ khu vực nào khác trên bàn cờ. Khi đó, việc tranh giành quyền kiểm soát khu trung tâm đóng vai trò quan trọng. Ở khu trung tâm các quân có thể phát huy tối đa sức mạnh của mình, có thể huy động tới tất cả các hướng nhanh nhất và khống chế được các ô cờ ở mức tối đa. Quân Hậu đứng ở khu trung tâm sẽ khống chế được 27 ô cờ, còn ở góc chỉ khống chế được 23 ô; Mã ở khu trung tâm khống chế được 8 ô cờ, còn ở góc chỉ khống chế được 2 ô cờ Vì vậy, khu trung tâm chính là điểm xuất phát để tấn công hay phòng thủ. Trong cuộc chiến giành khu trung tâm, các Tốt đóng vai trò đặc biệt. Tiến Tốt vào khu trung tâm sẽ dồn các quân đối phương vào các vị trí bất lợi, tạo điều kiện cho các quân của mình chiếm giữ những vị trí tích cực. Từ đó, cho phép các quân tự do cơ động ở bất cứ khu vực nào của bàn cờ dù ở chính khu trung tâm hay các
6. 11 Trong thế cờ ban đầu, điểm yếu nhất của cả 2 bên là Tốt f2 và Tốt f7, bởi lẽ chúng chỉ được bảo vệ bằng Vua, nên khi chưa kịp nhập thành sẽ dễ bị tấn công. Trong ván đấu với Lixuxin năm 1994, nhà vô địch thế giới M.Bốtvinnhích cầm quân Đen đã bố trí các Tốt của mình rất hoàn hảo (hình 1). Các Tốt đen khống chế các ô trung tâm, các quân ở sau được bố trí rất thuận lợi. Còn các quân của bên Trắng thì rất gò bó. Và M.Bốtvinnhích đã giành được thắng lợi không mấy khó khăn. 3.3.4. Phương pháp đòn chiếu hết “thắt cổ” Đòn chiến thuật chiếu hết thắt cổ là chặn đường vua đối phương rồi thực hiện chiếu hết. Đây là một trong những đòn chiến thuật rất hay, đặc biệt có sự tham gia của Hậu, Mã và có thể có một số quân khác như: Tượng, Xe hay Tốt , khi thực hiện đòn chiếu hết thắt cổ, bên tấn công thực hiện thu hút quân đối phương vào ô bất lợi để bịt đường chạy của Vua rồi thực hiện chiếu hết. Ví dụ: Bên Trắng đang có ưu thế về lực lượng khi hơn bên Đen 1 Xe. Nếu để Trắng kịp thời củng cố thế trận thì Đen sẽ thua cờ. Tuy nhiên ở đây Vua Trắng lại đang gặp nguy hiểm, vì vậy Đen ra đòn quyết định: 1 Mf2+.2. Vg1 Mh3+. 3. Vh1 (Đen không thể chạy vua sang f1 vì sẽ bị Hf2#) Hg1+!! 4. Xg1 Mf2#. Đòn chiếu “thắt cổ” thường có sự kết hợp giữa các đòn phối hợp với nhau như đòn lưỡng chiếu, đòn phong tỏa, 3.3.5. Phương pháp thực hành xuyên đòn phối hợp tấn công vua Phương pháp này sẽ gây hứng thú cho học sinh vì đòn phối hợp vô cùng hấp dẫn cho phép học sinh tích lũy những kinh nghiệm cần thiết. Để tấn công vua có hiệu quả thì cần phải chuẩn bị không thể vội vàng và không đơn giản chỉ 2 hoặc 3 quân, những cuộc tấn công như thế thường dễ bị bẽ gãy. Khi tấn công Vua đối phương, học sinh cần đánh giá chất lượng cấu trúc
7. 13 3.3.7. Phương pháp giải các bài tập thế cờ chiếu hết Đối với những người chơi Cờ Vua dù là người mới học hay các kiện tướng giàu kinh nghiệm đều dựa trên nền tảng cơ bản là kỹ năng tính toán. Kỹ năng này, được hình thành từ phương pháp giải các bài tập thế cờ chiếu hết. Đại kiện tướng lừng danh Kotov đã từng nói: "Kỹ năng tính toán" là thành phần căn bản của kỹ thuật chơi cờ. Để nâng cao kỹ năng này, cách tốt nhất là thường xuyên giải các bài tập về các thế cờ chiếu hết cơ bản hay gặp trong Cờ Vua như sau: Chiếu hết bằng Xe Chiếu hết bằng Vua, Xe Chiếu hết hàng ngang cuối Chiếu hết bằng Xe, Tượng Chiếu hết bằng 2 Xe Chiếu hết bằng Hậu